Onderwerpen in dit artikel:
- Inleiding
- Wat is alcohol?
- Alcoholconsumptie
- Waarom is alcohol slecht voor je?
- Wat wetenschappers zeggen over de negatieve effecten van alcoholgebruik
- Alcoholverslaving
- Conclusie over waarom alcohol slecht voor je is
Inleiding
Alcohol: Iedereen kent het en bijna iedereen heeft het weleens gedronken of geproefd. In veel culturen wordt alcohol gezien als een vast onderdeel van sociale aangelegenheden. Daarnaast heeft alcohol veel verschillende toepassingen. Maar wat is alcohol precies? Waarom is alcohol slecht voor je en wat doet het met je lichaam? Dat gaan we jou vertellen in dit uitgebreide artikel over de negatieve effecten van alcohol.
Wat is alcohol?
Alcohol is een chemische stof waarbij een hydroxylgroep (-OH) vastzit aan een koolstofatoom, wat het een organische verbinding maakt. De soort alcohol die we vaak in onze drankjes tegenkomen is ethanol, soms ook ethylalcohol genoemd. Hoewel er verschillende soorten alcohol bestaan, zoals methanol en isopropanol, is alleen ethanol bedoeld voor menselijke consumptie. Deze ethanol wordt gemaakt door een natuurlijk proces genaamd fermentatie. Tijdens dit proces zetten gist en bacteriën suikers om in alcohol. Maar alcohol heeft niet alleen een plek in onze glazen. Het wordt ook buiten de drankindustrie gebruikt, zoals in desinfectiemiddelen, als oplosmiddel en zelfs in bepaalde brandstoffen.
Alcoholconsumptie
Alcoholconsumptie kent een lange geschiedenis. Al duizenden jaren drinken mensen alcohol om verschillende redenen. Het werd gebruikt bij religieuze rituelen, als medicijn en voor de gezelligheid. Wist je trouwens dat in de middeleeuwen het drinkwater van dusdanig slechte kwaliteit was, dat mensen over het algemeen bier dronken in plaats van water?
Er zijn allerlei redenen waarom mensen alcohol drinken. Redenen zijn o.a. het genieten van de smaak, het zoeken van ontspanning of zelfs als ontsnapping uit het dagelijks leven en alle verplichtingen en problemen die daarbij komen kijken. Over het algemeen wordt het drinken van alcohol in veel culturen geaccepteerd en zelfs gecombineerd met feesten en samenkomsten. Toch zijn er grote verschillen in alcoholgebruik per cultuur en per persoon. Sommigen drinken af en toe een glas wijn of bier bij het diner, maar er zijn ook een hoop mensen die worstelen met overmatig alcoholgebruik, wat leidt tot zowel lichamelijke als geestelijke gezondheidsproblemen. Waarom alcohol kan leiden tot gezondheidsproblemen, waarom het slecht voor je is en wat het precies met je lichaam doet, zullen we je hieronder uitleggen.
Waarom is alcohol slecht voor je?
Wanneer je alcohol drinkt, kan dit op verschillende manieren invloed hebben op je gezondheid. Je kunt lichte effecten ervaren, maar het kan (zeker bij langdurig gebruik) ook leiden tot ernstige aandoeningen en ziektes.
Wat doet alcohol met je lichaam?
De impact van alcohol op ons lichaam is groter dan je misschien zou denken en kan veel verschillende klachten en risico’s tot gevolg hebben:
Hersenen: Alcohol kan het functioneren van de hersenen beïnvloeden. Ook al drink je weinig, toch kan dit al leiden tot een vertraagd reactie- en verminderd beoordelingsvermogen. Wanneer je meer, vaker of langer alcohol drinkt, kan dit blijvende schade aan de hersencellen veroorzaken en risico's zoals geheugenverlies en depressie met zich meebrengen.
Lever: Je lever is het orgaan wat de alcohol in je lichaam afbreekt en verwerkt. Wanneer je vaker alcohol drinkt, kan dit leiden tot verschillende leveraandoeningen zoals leververvetting, alcoholische hepatitis en in ernstige gevallen cirrose.
Hart: Je hoort soms mensen beweren dat af en toe een glas alcohol drinken goed zou zijn voor je hart. Dit is uiteraard niet zo. Alcoholgebruik kan leiden tot problemen zoals hoge bloeddruk, onregelmatige hartslag, cardiomyopathie (aantasting van de hartspier) en een verhoogd risico op een beroerte.
Spijsverteringsstelsel: Alcohol irriteert het slijmvlies van de maag. Dit kan (ernstige) maagklachten en in sommige gevallen maagzweren veroorzaken. Ook kan de algehele spijsvertering verstoord raken en verhoogt het risico op pancreatitis (acute alvleesklierontsteking).
Immuunsysteem: Alcoholgebruik kan het immuunsysteem verzwakken. Hierdoor ben je vatbaarder voor ziekten en infecties en word je vervolgens ook minder snel weer beter.
Botgezondheid: Langdurig gebruik van alcohol kan de botdichtheid verminderen, wat leidt tot een verhoogd risico op breuken en osteoporose (botontkalking).
Verhoogd lichaamsgewicht: Alcohol bevat ‘lege calorieën’, waardoor je aan kunt komen. Ook de manier waarop ons lichaam vetten verbrandt wordt door alcohol beïnvloed. Dit leidt tot opslag van overtollig vet. Je wordt dan dus dikker.
Toenemende kans op kanker: Er is vastgesteld dat regelmatige consumptie van alcohol het risico op verschillende soorten kanker, waaronder mond-, keel-, borst- en leverkanker, kan verhogen.
Negatieve effecten van (overmatig) alcoholgebruik
Naast lichamelijke effecten kan alcoholgebruik ook invloed hebben op onze psychologie en sociale interacties:
Hormonale onbalans: Alcohol kan een verstoring veroorzaken in de hormoonniveaus van je lichaam. Hierdoor kun je last krijgen van een schommeling in stemming en energie. Bij mannen kan overmatige alcoholinname de testosteronniveaus verlagen en bij vrouwen kan het de menstruatiecyclus negatief beïnvloeden.
Verandering van je gedrag: Wanneer iemand te veel drinkt, wordt zijn of haar gedrag vaak onvoorspelbaar. Dit kan leiden tot risicovol gedrag zoals roekeloos rijden, onbeschermde seks of gewelddadig gedrag. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de persoon zelf en voor anderen. Denk bijvoorbeeld maar eens aan iemand die met drank op achter het stuur een ongeluk veroorzaakt.
Hersenfunctie, -ontwikkeling, geheugen, humeur, angst en agressie: Overmatig alcoholgebruik heeft een grote impact op onze hersenen. Het kan de hersenontwikkeling bij jongeren belemmeren en de hersenfunctie bij volwassenen aantasten. Daarnaast kan het leiden tot geheugenproblemen en stemmingsstoornissen zoals depressie en angst. Sommige worden ook agressief of paranoïde na het drinken van alcohol. Je hoort weleens dat iemand ‘een kwade dronk’ heeft, als die persoon onder invloed van alcohol baldadig en fysiek agressief gedrag vertoont.
Familie, relaties en sociale contacten: Alcoholgebruik – en dan met name alcoholmisbruik - kan een verwoestende invloed hebben op persoonlijke relaties. Het kan leiden tot misverstanden, onbegrip, ruzies. Dit geldt in families, relaties en zelfs op de werkvloer. Daarnaast kan iemand die worstelt met een alcoholprobleem zich geïsoleerd voelen, wat kan leiden tot het verbreken of verwateren van vriendschappen en andere sociale contacten. Je ziet vaak dat langdurig alcoholmisbruik leidt tot een neerwaartse spiraal waarin persoonlijke en sociale problemen zich blijven opstapelen.
Negatieve gevolgen van alcoholconsumptie beperken
De beste manier om de negatieve gevolgen van alcoholgebruik te beperken, is simpelweg niet of zo min mogelijk drinken. Toch zijn er een aantal dingen die je zelf kunt toepassen wanneer je alcohol drinkt, om zo de negatieve gevolgen enigszins te beperken.
Een gezonde leefstijl en goede, gevarieerde voeding kan de impact van alcohol op het lichaam verminderen. Dit geldt ook voor regelmatige lichaamsbeweging of sporten. Voldoende lichaamsbeweging kan namelijk helpen bij het afbreken van alcohol in het lichaam. Ook is het belangrijk om voldoende water te drinken, aangezien alcohol uitdrogend werkt. Het is dan ook een goed idee om tussen alcoholische drankjes door een glas water te drinken.
Sommige supplementen kunnen helpen bij het tegengaan van de negatieve effecten van alcohol. Vitamine B, vitamine D en elektrolyten kunnen helpen om bepaalde tekorten door alcoholgebruik tekorten aan te vullen.
Let op!
Hoewel je jouw lichaam een handje kunt helpen bij het beperken van enkele van de negatieve effecten van alcohol, is dit geen ‘oplossing’ om geregeld of veel te kunnen drinken! De beste manier om schade te voorkomen is door bewust (zo min mogelijk) of niet te drinken.
Wat wetenschappers zeggen over de negatieve effecten van alcoholgebruik
Na jaren onderzoek zijn wetenschappers het erover eens: Alcohol is NIET gezond, ook niet in kleine hoeveelheden. Hoewel ‘af en toe drinken’ door sommigen wordt gezien als gunstig voor je gezondheid, zijn de risico’s en nadelige effecten van alcoholgebruik inmiddels uitvoerig beschreven in de medische literatuur.
Eén van de meest vooraanstaande autoriteiten op het gebied van gezondheidsadvies in Nederland is de Gezondheidsraad. In recente aanbevelingen heeft de Gezondheidsraad gesteld dat de veiligste keuze voor alcoholconsumptie is om NIET te drinken. Dit advies komt voort uit bewijs dat zelfs lage niveaus van alcoholgebruik geassocieerd kunnen worden met verhoogde gezondheidsrisico's, waaronder een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker.
Voor degenen die toch kiezen om te drinken, adviseert de Gezondheidsraad om de inname te beperken en zeker niet meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid te consumeren. Dit helpt de geassocieerde risico's van alcoholgebruik te minimaliseren.
Alcoholverslaving
Alcoholverslaving is een ernstig probleem dat vaak niet serieus genomen wordt. Mensen die verslaafd raken aan alcohol, kunnen zowel fysieke als mentale symptomen ervaren die hun dagelijkse leven verstoren en moeilijker maken. Gelukkig is er een groeiend bewustzijn van dit probleem en is er steeds meer hulp mogelijk voor degenen die willen minderen of stoppen met drinken. Wist je dat in Nederland in 2023 bijna 12 miljoen mensen alcohol drinken, er meer dan 1,3 miljoen zware drinkers zijn en ongeveer 80.000 mensen afhankelijk zijn van alcohol?
Wat is gematigd (normaal) alcoholgebruik, zonder al te veel risico’s?
Je hoort het vaker: gematigd of ‘normaal’ alcoholgebruik. Wat verstaan we hier eigenlijk onder?
- Voor vrouwen: Maximaal 1 alcoholisch drankje per dag.
- Voor mannen: Maximaal 2 alcoholische drankjes per dag.
Een 'drankje' kan worden beschouwd als 14 gram pure alcohol. Dit komt overeen met een glas wijn van 150 ml, een glas bier van 350 ml of een sterkere drank van 45 ml.
Doe dit echter niet iedere dag! Dit is schadelijk voor je gezondheid en zo wordt het al snel een gewoonte, wat leidt tot verhoogde lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid. Laat je dus niet misleiden door de term ‘gematigd drankgebruik’. Dit is alsnog schadelijk en ongezond.
Wanneer drink je teveel alcohol?
Overmatig drinken kan zowel incidenteel als chronisch zijn. Incidenteel overmatig drinken (ook wel binge-drinken genoemd) betekent dat je minimaal 4 (voor vrouwen) of 5 (voor mannen) drankjes binnen een paar uur drinkt. Chronisch overmatig drinken kan worden beschouwd als het regelmatig overschrijden van de eerdergenoemde grenzen van gematigd drinken.
Minder alcohol of stoppen met drinken
Iedere persoon kan andere redenen hebben om drankgebruik te minderen of hier helemaal mee te stoppen. Sommige mensen merken dat ze zich een stuk beter voelen, zowel lichamelijk als mentaal, wanneer ze minder drinken of stoppen met drinken of merken dat relaties en vriendschappen verbeteren. Anderen willen de risico's op mogelijke gezondheidsproblemen verminderen en zullen daarom minder of helemaal niet meer drinken.
Hulp bij stoppen of minderen
Als je overweegt om te minderen of te stoppen met drinken, kun je op allerlei verschillende manieren hulp krijgen. Denk hierbij aan professionele hulpverlening en therapieën. Maar ook zelfhulpgroepen zoals de Anonieme Alcoholisten (AA) kunnen je hierbij helpen. Sommige mensen vinden het nuttig om met hun huisarts te praten over hun drinkgewoonten en de gevolgen hiervan. Je huisarts kan helpen bij het minderen of stoppen. Je kunt daarnaast online erg veel hulp en informatie vinden en er zijn zelfs ook speciale apps beschikbaar die steun en begeleiding kunnen bieden.
Alcoholgebruik is voor iedereen anders, maar het is belangrijk om geïnformeerd te zijn over de risico's en te weten wanneer hulp nodig is en waar je deze hulp kunt vinden. Wees eerlijk tegenover jezelf, want je weet het nu: Alcohol is slecht voor je lichaam en geest!
Conclusie over waarom alcohol slecht voor je is
Hoewel alcohol al lang deel uitmaakt van onze cultuur en sociale rituelen, brengt het ook aanzienlijke gezondheidsrisico's met zich mee. Overmatig gebruik van alcohol kan leiden tot schade aan organen zoals de hersenen, lever en hart en kan problemen veroorzaken zoals gewichtstoename en een verhoogd risico op kanker. Psychologisch kan het verstoring van de hormoonhuishouding, gedragsveranderingen en stemmingsstoornissen veroorzaken. Dit kan negatieve effecten op persoonlijke relaties en werk hebben.
Hoewel je alcoholgebruik zelf kunt beperken en met speciale methoden de schadelijke effecten enigszins kunt verminderen, benadrukken wetenschappelijke studies het belang van gematigdheid en bewustzijn bij alcoholconsumptie. Ga dus verstandig om met alcoholgebruik.
Samengevat is alcohol slecht voor je lijf, lichaamsprocessen, immuun, brein en geest. Beperk dus je alcoholconsumptie, of beter nog: Drink helemaal geen alcohol!
Wil je stoppen of minderen met het drinken van alcohol? Bekijk dan eens de volgende handige links die jou hierbij kunnen helpen:
